Compost ingewikkeld? Valt best mee.

Dit zou wel eens een ingewikkeld verhaal kunnen worden, een stukje over compost. Maar nee, laat ik het het simpel houden. Ik sla het dikke handboek Ecologisch tuinieren dicht en ga jullie in eigen woorden vertellen wat mijn ervaringen zijn met compost. Geen uitleg over mesofiele of thermofiele bacteriën dus. Gewoon een verhaal over hoe ik in mijn hof compost maak en gebruik.

De bakken 

In de tuin staan twee compostvaten, achtergelaten door de vorige bewoners. Niet echt de ideale compostbak maar weggooien kan altijd nog en met enige aanpassing valt er prima compost in te maken: 

1: De bodem heb ik eruit gehaald zodat wormen en andere beestjes makkelijk in het afval kunnen kruipen en teveel aan vocht makkelijk uit de bak kan. 

2: De deksels zijn eraf zodat er regenwater in kan en de hoop niet uitdroogt. 

De vaten staan op een licht beschaduwde plaats zodat de compost niet uitdroogt maar ook niet te koud wordt; warmte en vocht zijn belangrijk bij het maken van compost. Omdat de bakken niet moeders mooiste zijn, heb ik er een takkenwal voor gemaakt.

De composthoop opbouwen.

Compost komt van het Latijnse compositus, wat samenstellen betekent, en dat is wat je doet bij het maken van compost: groenafval zo samenstellen dat het goed kan verteren en een goede meststof wordt voor de tuin. Belangrijk is om af te wisselen:

• Droog met nat afval zoals stro/takken/zaagsel afgewisseld met groen blad/groenteafval;
• Vers met oud afval zoals groen blad/groenteafval afgewisseld met al wat verteerde compost of gedroogd blad;
• Als je het hebt kun je de lagen groenafval afwisselen met een laag stalmest, zoals ik doe met mest van de kippen. 

Begin je met composteren dan werkt het goed om tussen de lagen 'compostmaker' te strooien, te koop bij tuincentra. Het hoeven geen nette, aparte lagen te worden, gewoon steeds een beetje door elkaar rommelen. Lucht tussen het afval is heel belangrijk voor het composteringsproces. 

In de boeken staat: 'vul de composthoop met alle materialen', maar ik heb nooit zoveel afval op voorraad liggen dat het vat in één keer vol is, dat duurt wel een paar weken. Ik verzamel groente- en fruitafval, eierschalen en koffiegrom in een afvalemmertje in de keuken. Is het vol dan loop ik er mee naar de compostvaten achter in de tuin. Bij het wieden ben ik zeer selectief en scheid ik onkruid voor compostvat van onkruid voor de groene bak. Onkruid met zaad en wortelonkruid gaat niet op mijn composthoop! De hoop wordt niet warm genoeg om zaad en wortel te doden. 

In een oud konijnenrennetje verzamel ik wat grover materiaal, dikkere stengels, takken, herfstblad. Voor dit in het vat kan, moet het eerst fijner gemaakt worden. Het is sowieso het best om alles wat in de compost gaat klein te knippen of snijden, logisch want wat klein is, verteert sneller. Uitzondering is grasmaaisel, dat is te klein en fijn om goed te composteren. Grasmaaisel gaat aan elkaar plakken en vormt een schimmelige koek. Je kan het daarom beter eerst mengen met wat droger afval of niet op de composthoop gooien maar gelijk tussen de planten. 

Wel/niet op de hoop.

Komen we vanzelf bij het hoofdstuk wat wel/niet op de composthoop kan, soms in tegenstelling tot wat je elders leest omdat ik ervaren heb dat het wel of juist niet goed verteert:  

WEL: groente- fruitafval (citrus met mate), koffiegrom, theezakjes, keukenrol -papier en -karton, ander onbedrukt karton, eierschalen, tuinafval, mest van planteneters met zaagsel/hooi/stro, uitgebloeide boeketten, oude potplanten (met potgrond).

NIET: gekookt of gebakken keukenafval (gaat schimmelen), aardappelschillen (gaan groeien), onkruid met zaden, wortels van wortelonkruiden (zoals strekgras, winde, zevenblad en paardenstaart), coniferengroen (duurt veel te lang voor het verteert), grasmaaisel (tenzij gemengd met droger materiaal), mest van vleeseters, as, en nog een heleboel waarvan je logischerwijs niet kan verwachten dat het verteert. 

Tegenwoordig zijn tijdschriften en biologische groenten nogal eens verpakt in afbreekbaar plastic, dit verteert echter niet op de composthoop. 

De hoop omzetten.

Volle bak halfverteerde compost, 

de grovere stengels zijn nog niet 
helemaal verteerd.

Met deze samenstelling van afval vul ik een vat en als deze tot de rand vol is volgt een behoorlijk intensief karwei: het omzetten van de composthoop. Vat A is dus vol en de inhoud moet nu verplaatst worden naar vat B. Is B leeg, dan is het een kwestie van overscheppen. Is B nog gevuld, met (half-)verteerde compost, dan moet dit vat dus eerst leeg. Verteerde compost verspreid ik tussen de planten. Halfverteerde compost schep ik op een hoop in het konijnenrennetje. Eigenlijk zou ik nog een vat C moeten hebben, een ideale compostopstelling bestaat uit drie vakken. 

Nu alles uit vat A in vat B scheppen. Hierdoor mengt de hele inhoud lekker door elkaar en komt er weer meer zuurstof in de hoop zodat het beter gaat verteren. Zo nodig meng ik er nog grof materiaal uit de konijnenren en/of half verteerde compost door. Vat A is nu leeg, hier begint het verzamelen en samenstellen weer opnieuw. 

Opbouw in lagen, deze hoop moet omgezet worden. Leuk om te zien hoe alles verteert en welke beestjes er tussen leven.

Wormen aan het werk in de composthoop. Dit zijn 'compostwormen', ze zijn veel kleiner en roder dan regenwormen. Ze komen vanzelf in de composthoop maar je kunt ze ook kopen. 

Gebruik van compost 

Compost is een goede, gratis meststof voor de planten en het verbetert de bodemstructuur. De klei die we in Zeeland hebben, wordt door gebruik van compost wat losser. Verder droogt de grond onder de compostlaag minder snel uit. Je leest altijd dat je de compost voor gebruik moet zeven om het grove materiaal eruit te halen, dat doe ik eigenlijk nooit. Als je een laag compost tussen de planten verspreidt, gaan bodemdiertjes er verder mee aan de slag om het nog kleiner te maken. Wat grovere takken pluk ik er met de hand tussenuit. 

Als je nieuwe planten in de tuin zet, zorgt een flinke schep compost in het plantgat er voor dat de plant een goede, voedzame start heeft. 

Verder gebruik ik compost in bloempotten: eerst een flinke laag compost onder in de pot, dan gewone potgrond er op om de plantjes in te planten. Goede voeding voor de planten, het houdt meer vocht vast en ik hoef minder potgrond te kopen. 

Dus...heb je genoeg ruimte in de tuin over, zo'n 6m2, begin een composthoop!

Compostbakken en -vaten zijn verkrijgbaar in allerlei variaties maar belangrijk is dat je kan omzetten dus twee à drie bakken heb je wel nodig. Mijn voorkeur gaat uit naar drie houten bakken naast elkaar, maar voorlopig voldoen mijn vaten en het konijnenrennetje nog wel even. 

Konijnenren als compostbak